S.S………..….....................BÖLGESİ
ÇAY KOOPERATİFLERİ BİRLİĞİ ANASÖZLEŞMESİ
BİRİNCİ BÖLÜM
KURULUŞ VE AMAÇ
KURULUŞ,
BİRLİĞİN ADI VE SÜRE:
MADDE-1-Bu
anasözleşme hükümlerinin kabul ederek ortaklığa giren ve girecek olan aynı
çalışma konularına sahip, kooperatifler arasında değişik ortak ve değişik
sermayeli Sınırlı Sorumlu...........................Bölgesi Çay Kooperatifleri
Birliği kuruluştur.
a) Birliğin
merkezi:...............................................................................................dır.
b) Çalışma bölgesi:...................................................................................................dır.
c) Birliğin süresi: 49 yıldır. Bu süre
genel kurul kararı ile uzatılabilir.
AMAÇ:
MADDE–2-Birliğin
amacı ortak kooperatiflerin çay ürünlerini üretime, değerlendirme ve pazarlama
konularındaki müşterek menfaatlerini korumak, bu hususta iktisadi faaliyette
bulunmak, faaliyetlerini koordine etmek ve denetlemek, dış memleketlerle olan
münasebetlerini düzenlemek, kooperatifçiliği geliştirmek ve ihtiyaç duyulan
hususlarda eğitilmelerine yardımcı olmak.
ÇALIŞMA
KONULARI:
MADDE
3- Birlik, aşağıdaki konularda faaliyet gösterir:
a) Her çeşit çay ürününün istihsal, imal,
nakil, depolama işlerinin yapılmasında ortaklara yardımcı olmak veya bu işleri
yapmak.
b) Pazarlama ile ilgili her türlü
fonksiyonların yerine getirilmesi için çalışmalarda bulunmak.
c) Ortak kooperatiflerin ürünlerini bir
araya getirmek standartlara ayırmak, pazarlanmak üzere teknik şartlara ve piyasa
isteklerine uygun şekilde ambalajlamak.
d) Toplanmış malların değerlerinin
arttırılmasını sağlayacak muhafaza tesislerinin kurmak veya bu konuda çalışan
işletmelere katılmak;
e)Piyasaya sevk işlerinde her ürünün
teknik özelliklerine uygun taşıt araçlarını satın almak veya kiralamak;
f) Üretimi her aşamada koordine ederek her
türlü zararlı göreneklerden kurtarmak suretiyle maliyetleri düşürmek, kaliteyi
ve verimliliği arttırıcı tedbirleri alarak üretimde karlılığı arttırmak.
g) Ürünlerin işlenmesi ve piyasaya sevki
hususunda gerekli tesisleri kurmak;
h) Ortakların faaliyetleri hususunda
ihtiyaç duyacakları makine, alet ve ekipmanlarla diğer her türlü girdileri ucuz
ve gerektiğinde kredili olarak temin etmek;
i) Ortak kooperatiflerin ve birliğin
ürünlerinin iç ve dış pazarlarda tanıtılması ve pazarlanması için gerekli
faaliyetlerde bulunmak;
j) Kamu kurum ve kuruluşlarıyla
Bankalardan sağlanacak kredi işlerinde ortaklarında yardımcı olmak,
gerektiğinde kredi kullanmak veya kullandırmak, bunun için gerekli ipotek
işlemlerini yapmak, gerçek kişilerce ve resmi kuruluşlarca yapılacak her nevi
yardım ve bağışı kabul etmek;
k) Ortaklara hukuki, mali ve teknik
konularda yardımcı olmak, gerektiğinde bu konularda eğitim ve denetim yapmak;
l) Birliğe bağlı kooperatif ve kooperatif
ortaklarının her türlü sigortacılık hizmetlerini sağlamak ve gerektiğinde
sigorta acenteliği yapmak;
m)
Çalışma konularıyla ilgili şirket kurmak ve kurulmuş olan şirketlere iştirak
etmek,
n) Amaç ve çalışma konularında
gazete, dergi, kitap çıkarmak ve her türlü yayın faaliyetlerinde bulunmak ve
gerektiğinde seminer, sempozyum, panel, konferans gibi toplantılar düzenlemek.
o) Birliğe bağlı kooperatif
ortaklarının sosyal güvenceye kavuşması için gerekli çalışmaları yapmak, her
türlü sigorta hizmetlerinin sağlanmasında aracılık etmek.
ö) Kırsal turizm faaliyetinde bulunmak,
p) Ortakların sosyal, kültürel, ulaşım ve benzeri
konularındaki ihtiyaçlarına yönelik faaliyette
bulunmak, (Birliğe ortak kooperatiflerin ortaklarının birinci derece yakınları
olan anne, baba, eş ve çocukları bu hizmetten yararlanır.)
r) Çevre
korumaya yönelik faaliyetlerde bulunmak,
İKİNCİ
BÖLÜM
ORTAKLIK
İŞLERİ
ORTAK
SAYISI :
Madde
4 - Birliğin ortak sayısı sınırsızdır.
Ancak, kuruluşta en az 7 kooperatifin bir araya gelmesi şarttır.
ORTAKLIK
ŞARTLARI:
Madde
5- Aşağıdaki nitelikleri haiz tarımsal
kalkınma kooperatifleri, birliğe ortak olabilirler.
a) Gıda Tarım ve Hayvancılık
Bakanlığınca tespit edilen bölge içinde bulunmak,
b) Başka bölgelerdeki aynı
konularda faaliyet gösteren ve bu ana sözleşme ile kurulan kooperatifler
birliğine ortak olmamak,
c) Anasözleşmenin 3. maddesindeki
konularda fiilen faaliyette bulunmak.
ORTAKLIĞA
KABUL:
Madde
6 - Bir tarımsal kalkınma kooperatifinin, birliğe
ortak alınabilmesi için;
a) Kooperatifin anasözleşmesinde
birliğe girilmesine ait hükmün bulunması ve genel kuruldan birliğe giriş
kararının alınmış olması,
b) Birlik anasözleşmesinde yazılı
ortaklık hak ve ödevlerini kuruluşta anasözleşmeyi imzalayarak, sonradan
girişte ise noterden tasdikli bir ortaklık taahhütnamesini vermek suretiyle kabul
etmiş olması,
c) Kooperatifin mal varlığını
gösterir bir bilanço vermiş olması gereklidir.
Yönetim kurulu, ortaklığa giriş
için başvuran kooperatiflerin ortaklık şartlarını taşıyıp taşımadıklarını
araştırıp, en çok bir ay içinde müracaatçılara neticeyi bildirmek zorundadır.
Ortaklığa kabul birlik yönetim
kurulunun kararı ve taahhüt edilen ortaklık payının en az 1/4’ünün peşin
ödenmesi ile tamamlanır.
Ortaklığa kabulde yönetim kurulunun
ret cevabı vermesi halinde, birlik denetçileri aracılığı ile birlik genel
kuruluna başvurulabilir.
Genel kurulun vereceği karara göre
işlem yapılır.
ORTAKLIKTAN
ÇIKMA:
Madde
7 - Ortak kooperatifler:
Hesap senesi sonundan en az 6 ay
önce birliğe yazılı olarak müracaat etmek şartıyla, genel kurullarından
alacakları karara istinaden kendi istekleri ile ortaklıktan çıkabilirler.
Ortaklıktan çıkma birlik yönetim
kurulu kararı ile olur.
ORTAKLIKTAN
ÇIKMANIN SINIRLANDIRILMASI:
Madde
8 - Ortak kooperatifler birliğe girişlerinden
itibaren üç yıl içinde birlikten çıkmak istemeleri halinde, birliğin
mevcudiyetini tehlikeye düşürecekleri gerekçesiyle birlik, çıkan
kooperatiflerden uygun bir tazminat talebinde bulunabilir.
ORTAKLIKTAN
ÇIKARILMA:
Madde
9 - Aşağıdaki hallerde ortak kooperatifler,
birlikten çıkarılabilir.
a) Kanun ve anasözleşmede yer alan
yükümlülüklerini yerine getirmemek,
b) Birlik aleyhinde faaliyet
göstermek,
c) Birliğin kefaletiyle temin
edilmiş kredi ve yardımları birlik talimatı dışında kullanmış olmak,
d) 5. madde de belirtilen ortaklık
şartlarını yitirmiş olmak.
Madde
10 - Anasözleşmede gösterilmeyen sebeplerle
ortaklar ortaklıktan çıkarılamazlar.
Ortaklıktan
çıkarılma yönetim kurulunun kararıyla olur. Çıkarılma kararı gerekçeli
olarak tutanağa geçirileceği gibi, ortaklar defterine de yazılır. Kararın
onaylı örneği, çıkarılan ortağa tebliğ edilmek üzere, on gün içinde notere
tevdi edilir. Bu ortak tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde itiraz davası
açabilir. Ortak, üç aylık süre içinde genel kurula da itiraz edebilir. Bu
itiraz, ilk toplanacak genel kurula sunulmak üzere, yönetim kuruluna noter
aracılığı ile tebliğ ettirilecek bir yazı ile yapılır. Genel kurula itiraz
edildiği takdirde, yönetim kurulunun çıkarma kararı aleyhine itiraz davası açılamaz.
İtiraz üzerine genel kurulca verilecek karara karşı itiraz davası hakkı
saklıdır.
Üç aylık süre
içinde, genel kurula veya mahkemeye başvurmak suretiyle itiraz edilmeyen
çıkarılma kararları kesinleşir.
Haklarındaki
çıkarma kararı kesinleşmeyen ortakların ortaklık hak ve yükümlülükleri,
çıkarılma kararı kesinleşinceye kadar devam eder.
ORTAKLIĞIN
DÜŞMESİ:
Madde
11 - - Birlik yönetim kurulu münasip süre
ile yapacağı iki ilânla sermaye yükümlülüklerinden borçlu veya sair ödemelerle
yükümlü bulunan ortak kooperatiflerden bu yükümlerini yerine getirmesini ister.
İlk isteğe uymayan ve ikinci istemeden sonra da bir ay içinde yükümlülüklerini
yerine getirmeyenlerin ortaklığı genel kurul kararına gerek kalmadan
kendiliğinden düşer. Ortaklığın düşmesi anasözleşme veya diğer sebeplerle
doğmuş borçların yok olmasını gerektirmez.
ÇIKAN
VEYA ÇIKARILAN ORTAKLARLA HESAPLAŞMA:
Madde
12 - Bu anasözleşme gereğince birlikten
çıkan veya çıkarılan kooperatifler, ayrıldıkları senenin bilânço ve netice
hesaplarının birlik genel kurulunca kabulünden bir ay sonra hesaplaşmayı
isteyebilir. Hesaplaşmadan sonra bunların, birliğin yedek akçeleri ve malları
üzerinde bir hakları kalmaz. Birlikten hangi sebeplerle olursa olsun
çıkarılanların ortaklık zamanlarına ait zararlarından dolayı sorumlulukları
ayrılmanın tahakkuk ettiği bilânço yılının bitiminden başlayarak iki yıl devam
eder.
BİRLİĞE
TEKRAR GİRME:
Madde
13 - Ortaklıktan çıkmış veya çıkarılmış olan
kooperatif, çıkma sebebi ortadan kalktıktan sonra tekrar birliğe girebilir.
Ortaklıktan çıkmış olan kooperatiflerin, tekrar birliğe girmeleri için genel
kurullarından birliğe girme kararı almaları gerekir. (Çıkarılan ortaklar için
bu şart aranmaz). Ortaklığa kabul birlik yönetim kurulu kararı ile olur. Bu husustaki yönetim kurulu kararlarına karşı
birlik genel kuruluna itiraz hakkı vardır.
ÜÇÜNÇÜ
BÖLÜM
ORTAKLIK
HAK VE ÖDEVLERİ
ORTAKLIK
PAYLARI:
Madde
14 - Bir ortaklık payının değeri 100 Türk
lirasıdır. Birliğe giren her ortak kooperatifin en az 50 ortaklık payı alması
şarttır. Önceden yükümlenilen miktar tamamen
ödenmedikçe pay artırımı yapılamaz.
PAYLARIN
ÖDENME ŞEKLİ:
Madde
15 - Ortakların yüklendikleri nakdi
payların 1/4’ü peşin ödenir. Bakiye pay borcunun ödenme şekli ile müddetini
genel kurul tayin eder. Ancak, bu müddet taahhüt tarihinden itibaren on yılı geçemez.
ORTAKLIK
SENEDİ:
Madde
16 - Her ortağın ortaklık haklarının, ada
yazılı ortaklık senedi ile temsil olunması şarttır. Bu senede birliğin ve
kooperatifin unvanı, merkezi birliğe girdiği tarih yazılır. Bu senet ortak
kooperatif ile birliği temsile yetkili olan kimseler tarafından imzalanır.
Ortak kooperatifin yatırdığı ve çektiği paralar tarih sırasıyla kaydedilir. Bu
paralar ortak kooperatifin ödediği paralara ait ise birlik yetkililerince
imzalanır.
SERMAYE:
Madde
17 - Birliğin sermayesi değişir olup, ortak
kooperatiflerin taahhüt ettikleri paylar toplamından ibarettir. Birlik
sermayesinin en az haddi ........................ Türk Lirasıdır. Sermayenin 1/4’ünün kuruluşta
tamamen ödenmesi şarttır.
Aynı nevinden sermaye konulması
halinde 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 20. 21. ve 22 nci maddeleri
uygulanır.
BORÇ
PARA ALMA:
Madde
18 - Birlik, amaçlarını gerçekleştirmek için
ilgili kuruluşlardan, bağlı olduğu merkez birliğinden ve ortak
kooperatiflerinden borç para alabilir. Resmi ve özel teşekküllerden bağış ve
yardım kabul edebilir.
BİLGİ
EDİNMEK HAKKI:
Madde
19 - Yönetim kurulunun, gelir-gider
farklarının dağıtım şekli hakkındaki tekliflerini ihtiva eden yıllık çalışma
raporu ile bilanço ve denetçilerin 63. madde hükümlerine uygun olarak
düzenleyecekleri rapor genel kurulun yıllık toplantısından en az 15 gün
öncesinden başlayarak bir yıl süre ile birlik merkezinde ortakların
incelenmesine hazır tutulur. Talep eden ortaklara bilanço ve gelir-gider farkı
hesaplarının birer suretinin verilmesi gerekir. Ortakların bilgi edinmek hakkı
birlik organlarından birinin kararı ile yok edilemez veya sınırlandırılamaz.
SORUMLULUK:
Madde
20-
Birlik, borçlarından dolayı alacaklılarına karşı, mal varlığı ve
ortaklarının sermaye yüklenmesinin on katına kadar sorumludur. Birliğe ortak
kooperatiflerin birliğe karşı sorumluluğu yüklendikleri sermaye miktarının on
katı ve ek ödemeler ile sınırlıdır.
EK
ÖDEME YÜKÜMLERİ:
Madde
21- Genel Kurulca bilanço açıklarını
kapatmada kullanılmak üzere ortak kooperatiflerden ek ödemeler istenebilir. Bu
miktar bilanço açığının ortak kooperatif sayısına bölünmesiyle bulunur.
İFLAS
HALİNDE YÜKÜMLÜLÜK:
Madde
22- Birliğin iflası halinde, iflas idaresi
ortak kooperatiflerin her birinden payına düşen borcun ödenmesini ister. Tahsil
edilemeyen meblağlar diğer ortaklar arasında bölüşülür. Aktif bakiyesi pay
cetvellerinin kesin olarak tespiti üzerine geri verilir. Ortak kooperatiflerin
birbirine rücu hakları saklıdır. Ortak kooperatiflerin geçici olarak tespit
olunan borçlarıyla pay cetveli aleyhine İcra ve İflas kanunu hükümlerine göre
itiraz hakları vardır.
BİRLİĞE
YENİ GİREN ORTAKLARIN SORUMLULUĞU:
Madde
23- Birliğin mali durumunu bilerek birliğe
yeni ortak olan kooperatif, girişinden önce doğmuş olan birlik borçlarından
diğer ortaklar gibi sorumlu olur. Buna aykırı mukavele hükümleri ile ortaklar
arasındaki anlaşmalar üçüncü şahıslar için hüküm ifade etmez.
SIR
SAKLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ:
Madde
24- Birliğin ticari defterleri ve
haberleşme ile ilgili hususların tetkiki, genel kurulun açık bir müsaadesi veya
yönetim kurulunun kararı ile mümkündür. İncelenmesine müsaade edilen defter ve
vesikalardan öğrenilecek sırlar hariç olmak üzere hiçbir ortak iş sırlarını
öğrenmeye yetkili değildir. Her ortak ne surette olursa olsun öğrenmiş olduğu
birliğe ait iş sırlarını, sonradan ortaklık hakkını kaybetmiş olsa dahi daima
gizli tutmak zorundadır. Bu mecburiyete uymayan ortak meydana gelecek
zararlardan birliğe karşı sorumludur.
BİRLİĞİN
DAĞILMASINDAN SONRA SORUMLULUK :
Madde
25- Birliğin dağılması halinde, dağılmanın
ticaret siciline tescilinden başlayarak bir yıl içinde birliğin iflasının
açılmasına karar verildiği takdirde ortaklar ek ödemelerle birlikte
sorumludurlar.
DÖRDÜNCÜ
BÖLÜM
BİRLİĞİN
HESAPLARI
GELİR-GİDER
FARKLARININ DAĞITILMASI :
Madde
26- Birliğin müspet gelir-gider farkı, ortak
kooperatiflerin yaptığı %5 yardımlarla gayri safi hasıladan her nevi masraflar,
vergi, faiz ve amortisman karşılıkları çıktıktan sonra kalan kısımdır. Bu kısım
aşağıdaki nispetler üzerinden bölünür.
a) % 10 Yedek akçe,
b) %5 Fevkalade yedek akçe,
c) %5 Kefalet fonu,
d) %10 Yatırım ve geliştirme fonu,
e) % 10 Sosyal hizmetler fonu,
f) % 2 Merkez Birliğine yardım
fonu,
g) % 58 Risturn (Ortak
kooperatiflere birlikle yaptıkları muamele oranında dağıtılmak üzere) ayrılır.
Müspet gelir-gider farkından,
yönetim kurulu başkan ve üyelerine pay ayrılmayacağı gibi, ortaklara sermaye
üzerinden kazanç da verilemez. Ayrılan yedek akçeler, birliğin çalışma anında
veya dağılmasında ortaklara dağıtılamaz. Birlik münhasıran ortaklarıyla iş
yapar.
Bir yıllık çalışma sonucu
gelir-gider farkı menfi olduğu takdirde, açık yedek akçelerden ve bunların
yeterli olmaması halinde ek ödemelerle veya ortak sermaye payları ile
karşılanır. Menfi sonuçlar ortadan kaldırılmadıkça gelir-gider farkı dağıtımı
yapılamaz.
YATIRIM
ve GELİŞTİRME FONU :
Madde
27- Yatırım ve geliştirme fonu; üretim ve
pazarlama konularında yapılacak yatırımlarda kullanılır. Bu fona ortak
kooperatiflerde iştirak edebilirler.
Ortak olunan merkez birliği,
birliğin üretim ve pazarlama konularında yatırım yapıyorsa, genel kurul kararı
ile bu fon kısmen veya tamamen merkez birliğine devredilebilir.
MERKEZ
BİRLİĞİNE YARDIM FONU:
Madde
28- Bu fona ayrılan miktar merkez birliğine
gönderilir. Merkez birliğine ortak olunmadığı takdirde bu meblağ yatırım ve
geliştirme fonuna eklenir.
SOSYAL
HİZMETLER FONU:
Madde
29- Sosyal hizmetler fonu, 26. maddede
belirtilen oranda müspet gelir-gider farkından ayrılacak orandan meydana gelir.
Madde
30- Sosyal Hizmetler fonu, ortakların
sosyal ve kültürel ihtiyaçları ile birlik memur ve işçileri için ölüm sigorta
veya yardımlaşma maksadıyla kullanılır.
KEFALET
FONU :
Madde
31- Kefalet fonu birlik kanalıyla
ortaklarına temin edilecek aynı ve nakdi kredilerin rizikolarını karşılamak
maksadıyla tesis edilir.
Kefalet fonu aşağıdaki kaynaklardan
meydana gelir :
a) Kamu , gerçek ve tüzel kişilerin
yapmış olduğu yardım ve teberrular,
b) Birliğin müspet gelir-gider
farkından ayıracağı %5 kefalet fonu payı,
c) Yurtiçi ve yurtdışı kooperatif
ve üst birlikleri ile diğer kurumlarca yapılacak yardım ve bağışlar.
Birliğin ortak kooperatifler için
vereceği kefalet miktarı, ortak kooperatiflerin birliğe ödemiş olduğu ayni ve
nakdi sermaye toplamının 20 katını geçemez. Bu miktar ortak kooperatiflerin
genel durumlarına uygun olarak birlik genel kurulunca kararlaştırılır ve bir
program dahilinde yönetim kurulunca uygulanır.
Birliğin vermiş olduğu
kefaletlerden dolayı bir zarar doğmuş ise bu zararın ilgili kooperatifin
kaynaklarından karşılanmasına çalışılır. Buna rağmen açık kapatılamaz ise
sonradan kooperatiften tahsil edilmek şartı ile kefalet fonu vasıtasıyla
kapatma yoluna gidilir.
YEDEK
AKÇELERİN KULLANILMASI :
Madde
32- Yedek akçeler ortaklara dağıtılmayıp,
bilanço neticesinde ortaya çıkacak menfi fiyat farkının kapatılmasında
kullanılır.
YEDEK
AKÇELERİN DAĞITILMA DURUMU :
Madde
33- Birliğin dağılmasına karar verildiği
takdirde yedek akçelerin, birliğin zararlarının karşılanmasında kullanılan
miktardan artan kısmı birliğin bağlı olduğu merkez birliğine devredilir.
BEŞİNCİ
BÖLÜM
BİRLİĞİN
ORGANLARI
ORGANLAR:
Madde
34- Birliğin organları şunlardır:
a) Genel kurul,
b) Yönetim kurulu,
c) Denetçiler.
GENEL
KURUL:
Madde
35- Genel Kurul, ortak kooperatiflerin
temsilcilerinden teşekkül eden en yetkili karar organıdır. Genel kurul
tarihinden en az üç ay evvel birliğe giren kooperatifler genel kurula temsilci
gönderebilirler. Ortak kooperatif genel kurullarında, birlik genel kurullarına
katılmak üzere en fazla 4 yıllığına olmak üzere aşağıda belirtilen sayılarda
temsilci seçilir. Seçilen temsilci sayısı kadar da yedek temsilci seçilir.
Birlik genel kuruluna;
a)
Ortak sayısı 50 (50
dahil) ve daha az olan kooperatifler 2 temsilci,
b)
Ortak sayısı 50 – 100
(Yüz dahil) arasında olan kooperatifler 3 temsilci,
c)
Ortak sayısı 100
-200(iki yüz dahil) arasında olan kooperatifler 4 temsilci,
d)
Ortak sayısı 200 den
fazla olan kooperatifler 5 temsilci ile katılırlar.
Birlik genel kurulunda her temsilcinin bir oy hakkı
vardır. Asil temsilcilerin uygun bir mazerete bağlı olarak birlik genel
kuruluna katılamaması durumunda ve yönetim kurulunca verilecek oy kullanma izin
belgesi karşılığında sırasıyla yedeklere de oy kullanma yetkisi verilir.
GENEL
KURULUN DEVREDİLEMEYEN YETKİLERİ:
Madde36-
Genel kurul yetkilerinden aşağıda gösterilenleri devir ve terk edemez.
a) Anasözleşmeyi değiştirmek,
b) Yönetim kurulu üyeleri,
denetçiler ve gerektiğinde tasfiye kurulunu seçmek,
c) İşletme hesabıyla bilânço ve
gerektiğinde gelir-gider farkının bölüşülmesi hakkında karar almak,
d) Yönetim kurulu ile denetçiler ve
gerektiğinde tasfiye memurlarını ibra veya azletmek,
e) Kanun veya anasözleşme ile genel
kurula tanınmış olan konular hakkında karar vermek,
f) Gayrimenkul alımında ve
satımında takip edilecek usul ile alınacak gayrimenkulün niteliğini, yerini ve
azami fiyatını, satılacak gayrimenkulün asgari fiyatını belirlemek,
g) İmalât ve inşaat işlerinin
yaptırılma usul ve esaslarını belirlemek,
h) Yönetim kurulu üyelerine ve
denetçilere verilecek ücret, huzur hakkı ve yollukları belirlemek, yönetim
kurulunca teklif edilen kooperatif personel kadrolarını, ücretlerini ve
yolluklarını tespit etmek.
i) Yeniden değerlendirme yapılıp
yapılamayacağına karar vermek.
J) Kiralama işlerinde takip
edilecek usul ve esasları belirlemek.
GENEL
KURULUN GÖREVLERİ:
Madde
37- Genel kurulun görevleri şunlardır:
a) Bilânço, gelir-gider farkı hesapları
ve yıllık çalışma raporları hakkında karar almak ve bu konuda yönetim kuruluna
tam yetki vermek,
b) Yönetim kurulu ve denetçiler ile
gereğinde tasfiye kurulu ve ortak kooperatif temsilcileri tarafından yapılan
teklifleri incelemek ve yerine getirilmesi uygun görülenlerin iş programına
alınmasına ve uygulanmasına karar vermek,
c) Yönetim kurulu üyelerini ve
denetçileri, gerektiğinde hesap tetkik komisyonu ve tasfiye kurulunu seçmek,
hizmetini tamamlayan kurulları ibra etmek veya etmemek,
d) Birlik anasözleşmesinde
yapılacak değişiklikleri kararlaştırmak,
e) Gerektiği takdirde yönetim
kurulu ve denetçiler ile tasfiye kurulu üyelerinin işlerine son vermek,
f) 100. maddede belirtilenler
arasındaki uyuşmazlıkları çözümlemek üzere hakem kurulunu seçmek,
g) Birliğin başka birlikle
birleşmesi, ayrılması, birliğin dağılması, sürenin uzatılması hakkında karar
vermek,
h) Amacı ile ilgili kuruluşlara iştirake
karar vermek ve katılma paylarını belli etmek,
ı) Gayrimenkul alımında ve satımında takip
edilecek usul ile alınacak gayrimenkulün niteliğini, yerini ve azami fiyatını, satılacak
gayrimenkulün asgari fiyatını belirlemek,
j) Ortak kooperatiflerin her türlü
ihtiyaçları ile ilgili araç, gereç ve demirbaşlar ile üretim maddelerinin
temini hususunda karar almak ve bu hususlarda yönetim kuruluna yetki vermek,
k) Ortak kooperatiflere birlik
aracılığı ile sağlanan kredilerin ödenme şekli ve miktarını tespit etmek, bu
hususta yönetim kuruluna görev vermek,
l) İmalât ve inşaat işlerinin
yaptırılma usul ve esaslarını belirlemek,
m) Yönetim kurulunun hazırlanmış
olduğu iş programı ve yeni bütçeyi onaylamak,
n) Şubeler, alım ve satım
merkezleri açmak için yönetim kuruluna yetki vermek,
o) Ortak olunduğu takdirde, yatırım
ve geliştirme fonunun kısmen veya tamamen merkez birliğine devri konusunda
karar vermek,
p) Yönetim kurulu tarafından
yapılan ortaklıktan çıkarılan teklifleri hakkında karar vermek,
r) Merkez biriliğine ortak
olunmasına ve ortaklıktan çıkılmasına karar vermek ve temsilci seçmek,
s) Taşınmaz ve taşınır mallar,
aynlar edinmek, yaptırmak veya gerektiğinde satmak, işletmeleri devralmak,
birliğin yaptırımları için gerekli tesislerin yapılmasına yetki vermek,
t) Yönetim kurulu üyelerine ve
denetçilere verilecek aylık ücret, huzur hakkı ile yollukları belirlemek,
ayrıca personel kadro ve ücretleriyle yolluklarını tespit etmek,
u) Kamu kuruluşları ve bankalardan
temin edilecek kredi ve yardımlar ile gerçekleştirilecek yatırımların yapılması
ve bu konuda ortaklarla birlikte müteselsilen borçlanmaya karar vermek,
v) Terkini yapılacak canlı ve
cansız demirbaşların terkini hususunda karar alıp bu konuda yönetim kuruluna
yetki vermek,
GENEL KURUL TOPLANTILARI:
Madde 38-
Genel kurul aşağıdaki şekilde toplanır.
1- Kuruluş genel kurulu,
2- Olağan genel kurul,
3- Olağanüstü genel kurul.
KURULUŞ
GENEL KURUL TOPLANTISI:
Madde
39- Kuruluş genel kurulu, birliğin tescil
ve ilânını müteakip bir ay içinde kurucu ortaklardan birinin daveti üzerine
kurucu ortaklar tarafından yapılır.
Toplantı tarihine kadar kaydedilmiş
bütün ortaklar toplantıya katılma hakkına sahiptir.
OLAĞAN
GENEL KURUL TOPLANTISI:
Madde
40-
Yönetim kurulunun daveti ile her yıl hesap devresinin sona erdiği günü
izleyen günden itibaren en geç altı ay içinde yapılır.
OLAĞANÜSTÜ
GENEL KURUL TOPLANTISI:
Madde
41- Genel kurulu olağanüstü olarak, yönetim
kurulu, denetçiler, ortağı olduğu üst birlik ve tasfiye memurları toplantıya
çağırma yetkisine sahiptir.
Ancak, genel kurul yukarıda
belirtildiği şekilde toplanamadığı takdirde Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
genel kurulu toplantıya çağırma yetkisine sahiptir.
Dört ortaktan az olmamak kaydıyla
ortak sayısının en az onda birinin isteği üzerine genel kurul olağanüstü toplantıya
çağrılır. Toplantı talebinin haklı bir gerekçeye dayanması gerekir.
Yönetim kurulu, denetçiler ortağı
olduğu merkez birliği bu isteği sırasıyla 10 gün içinde yerine getirmediği
takdirde toplantı talebinin haklı bir gerekçeye dayandığının Bakanlıkça tespiti
halinde istek sahiplerinin müracaatı üzerine veya doğrudan doğruya Gıda Tarım
ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından genel kurul toplantıya çağrılabilir.
Çağrılmadığı takdirde istek
sahipleri mahalli mahkemeye başvurarak genel kurul’u bizzat toplantıya çağırma
izni alabilir.
ÇAĞRI
ŞEKLİ VE GÜNDEM:
Madde
42- Yönetim kurulu o yıla ait ilk genel
kurul toplantısının yapılacağı tarihten 15 gün önce toplantı çağrısını yapar.
Çağrıda çoğunluğun sağlanamaması halinde ikinci toplantının tarihi de
belirlenir. Bu süre en az 15, en çok 30 günü geçemez. Toplantı çağrısını ihtiva
eden yazıya gündemi de ekleyerek çağrı ve toplantı günü hariç 15 gün önceden
ortak kooperatiflere taahhütlü bir mektupla gönderir veya kooperatif
yöneticilerine elden imza karşılığı tebliğ edilir.
Anasözleşmenin değiştirilmesi söz
konusu ise yapılacak ilanda değiştirilecek madde numaralarının yazılması ile
yetinilir. İlânların bir örneği toplantıdan en az 15 gün evvel Gıda Tarım ve
Hayvancılık Bakanlığı mahalli teşkilatına mülki idare amirliğine gönderilir.
Ayrıca bakanlık temsilcisine
ödenmek üzere bakanlıkça tespit edilecek ücret Maliye veznesine yatırılır.
Dörtten az olmamak üzere,
ortakların en az 1/10’u tarafından genel kurul toplantısından en az yirmi gün
önce yazılı olarak bildirilecek hususların gündeme konulması zorunludur.
Toplantı için bakanlık
temsilcisinin atanması Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından yazılı olarak
istenir. Bakanlık temsilcisi toplantıya gelmez ise mahalli idare amirine durum
bildirilir. Temsilci yine gelmez ise bir
saat sonra toplantıya başlanır. Bu durum bir tutanakla tespit edilir.
Gündemde olmayan hususlar
görüşülemez. Ancak birliğe kayıtlı ortakların en az 1/10’u Başkanlık Divanı
oluşumundan sonra gündem
maddelerinin görüşülmesine geçilmeden önce yazılı teklifte bulunmaları halinde,
hesap tetkik komisyonunun seçilmesi, bilânço incelemesinin ve ibranın geriye
bırakılması, çıkan veya çıkarılan ortaklar hakkında karar alınması genel
kurulun yeni bir toplantıya çağrılması ve kanun, anasözleşme ve iyi niyet esasları
ile genel kurul kararlarına aykırı olduğu ileri sürülen yönetim kurulu
kararlarının iptali, yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerin azli ve yerlerine
yenilerinin seçilmesi ile ilgili hususlar, genel kurula katılanların yarıdan bir fazlasının kabulü ile
gündeme alınır
TOPLANTIYA
BAŞLAMA:
Madde
43- Yoklamayı müteakip toplantı, yönetim
kurulu başkanı tarafından açılır. Yönetim kurulu başkanının toplantıda
bulunmaması durumunda yönetim kurulu üyeleri veya genel kurulca gösterilecek
bir temsilci toplantıyı açar. Genel kurulun yapılabilmesi için, oy verme
yetkisine haiz ortakların en az 1/4 ünün temsil edilmiş olması şarttır. İkinci
toplantıda temsil edilen kooperatif sayısı 5 den aşağı olamaz. Kooperatiflerin
temsil edilebilmesi için de temsilcilerinin en az yarısının toplantıya
katılması şarttır.
Toplantıda çoğunluğun bulunduğu
anlaşılınca başkanlık divanı seçimine geçilir. Toplantıya katılan kooperatif
temsilcilerinin çoğunluğu ile temsilciler ve üst birlikten genel kurula
katılanlar arasında toplantıyı yönetecek bir başkan, bir başkan vekili, en az
bir kâtip, bir oy ayırımcısı seçilerek başkanlık divanı teşkil edilir ve
gündemin görüşülmesine geçilir. Başkanlık divanına, birlik başkanı, yönetim
kurul üyeleri, denetçilerden ve birlik personelinden herhangi biri seçilemez.
Toplantının açılıp gündem
maddelerinin görüşülmesine başlandıktan sonra herhangi bir sebeple toplantının
devamına imkân görülmemesi ve divanın çekilmesi halinde, müteakip gündem
maddelerini görüşmek üzere yönetim kurulu, Merkez Birliği, Bakanlık veya
yetkili mahkemece atanacak yönetici kurul (Kayyum) tarafından yapılacak çağrı
üzerine genel kurul yeniden toplanır.
Birinci toplantıda çoğunluk
sağlanamadığı takdirde, ikinci toplantıda çoğunluk aranmaz. Ancak ikinci
toplantının yapılabilmesi için asgari divan oluşturacak kadar ortağın katılımı
şarttır, şayet bu toplantıda birliği mali sorumluluk altına sokacak veya
birliğin dağılmasına dair gündem maddelerinin görüşülmesi söz konusu ise bu
takdirde toplantıda tüm ortakların asgari 2/3 katılımı zorunludur.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
temsilcisi, toplantının kanun, anasözleşme ve gündemde belirtildiği şekilde
yürütülmesini denetleme ve temin ile görevlidir. Bakanlık temsilcisi bütün
genel kurul belgelerini imzalamakla yükümlüdür.
HAZIR
BULUNANLAR LİSTESİ:
Madde
44- Genel kurul toplantısına katılan ortak
kooperatifler temsilcilerini gösteren “Hazır bulunanlar listesi” düzenlenir. Bu
listeye ortak kooperatiflerin ortaklığa
kabul tarihleri ,birlikteki taahhüt ve ödenmiş sermaye miktarları, temsilcilerin
adı, soyadı ve imza haneleri yazılır. Liste toplantıya katılan temsilcilere
toplantı başlamadan önce imzalattırılır. Ayrıca, listenin bakanlık temsilcisi
ve genel kurul başkanı tarafından imzalanması gereklidir.
KARAR
NİSABI:
Madde
45- -
Kararlar hazır bulunan ortak kooperatiflerin temsilcilerinin çoğunluğu ile
verilir. Oyların eşitliği durumunda tekrar oylama yapılır. Ancak, merkez
birliğine girme veya ayrılma, anasözleşme değişikliği, dağılma, birleşme ve
ayrılma konusundaki kararlar için kullanılan oyların 2/3 çoğunluğu ile; ortak
kooperatiflerin sorumluluklarının ağırlaştırılması veya ek ödeme yükümlülükleri
konusunda alınacak kararlar için bütün ortakların 3/4’ünün rızası gereklidir.
(Anasözleşmenin 17.,20.,ve 21. maddelerindeki değişiklikler içinde aynı oran
aranır.) Genel kurulda verilen kararlar, bulunmayan veya olumlu oy kullanmayan
bütün ortaklar içinde geçerlidir.
Ancak, kamu kuruluşlarından kredi
alındığı takdirde kredi miktarının arttırılmasından yararlanmak üzere alınacak
kararlar çoğunlukla verilir.
BÜTÜN
ORTAK KOOPERATİFLERİN HAZIR BULUNMASI:
Madde
46- Birliğin bütün ortakları toplantıda
hazır bulunduğu sürece ve bir itiraz olmadığı takdirde genel kurul
toplantılarına dair diğer hükümler saklı kalmak şartı ile toplantıya çağrı hakkındaki
hükümlere uyulmamış olsa dahi kararlar alınabilir. Bu gibi kararların, ortaklar
veya ortakların toplantıda oy birliği ile seçecekleri temsilciler tarafından
imzalanması gereklidir.
OYA
KATILAMAYACAKLAR:
Madde
47-Birlik işlerinin yürütülmesinde yönetim
kurulunca görevlendirilenler yönetim kurulunun ibrasına ait kararlarda oylamaya
katılamazlar. Bu hüküm denetçiler hakkında uygulanmaz.
YÖNETİM
KURULU ÜYELERİ VE DENETÇİLERİN SEÇİMİ:
Madde
48- Gizli oy, açık tasnifle yapılan yönetim
kurulu ve denetçiler seçimlerinde birliğin mühürlü seçim kâğıtları kullanılır. Bunlar
“Hazır bulunanlar listesini” imza eden yetkili temsilcilere verilir. Gizli
oylamada, birlik mührü ile mühürlenmiş boş oy pusulalarının kullanılması
esastır. Ancak genel kurulca karar alınmak kaydıyla ayrıca basılı oy
pusulası da kullanılabilir. Genel
kurulun yalnızca basılı oy pusulası kullanılması yolunda alacağı karar
geçersizdir. Genel kurulda birlik mührü ile mühürlenmiş boş oy pusulalarından başkaca
bir pusula seçim için kullanılmaz. Matbaada basılmış veya yazı makinesi ile
yazılmış ya da çoğaltılmış oy pusulaları basılı oy pusulası sayılır.
Seçimlerde oy pusulalarına yönetim
kurulu. Denetim kurulu ve birlik temsilcisi kadar asil ve aynı sayıda yedek üye
adayı ortak numaraları ile birlikte ayrı ayrı bölümler halinde yazılır. Oy
pusulalarındaki organlar ve birlik temsilcileri için seçilecek üye sayısından
fazla isim yazılır ise fazla isim yazılı bölüm iptal olunur. Oy pusulalarındaki
isimlerin üzeri çizilerek yerlerine yenilerinin yazılması mümkündür.
Seçimlerde en çok alanlar seçilmiş
sayılır. Oyların eşitliği halinde Divan Başkanının uygun göreceği şekilde kura
seçimi yapılır. Seçilmiş olan yedeklerin sıralaması oy sayısına göre yapılır.
Oylarda eşitlik halinde listedeki sıralama esas alınır.
Basılı oy pusulaları için de aynı
şartlara uyulur. Yetkili temsilciler oylarını tasnif kurulunun huzurunda seçim
sandığına atarlar. Tasnife başlanıldığında oy sayıları ortak sayısı ile kontrol
edilir. Fazla çıktığı zaman oy pusulaları açılmadan fazlalıklar iptal edilir.
Yönetim kurulu üyeleri, denetçiler
ve birlik temsilcisi seçiminde bir tek oy sandığı kullanılır. Sandık açılıp oy
ayrımı bittikten sonra sonuçlar tutanağa yazılır.
GENEL KURUL TOPLANTISINA
AİT BELGELERİN
RESMİ MAKAMLARA GÖNDERİLMESİ:
Madde 49- Genel kurul görüşmeleri tutanağa bağlanır.
Bakanlık temsilcisi, toplantı başkanı ve kâtipler tarafından imzalanan bu
tutanakta ayrıca, toplantıya katılan kooperatif sayıları gösterilir. Yeni
seçilip göreve başlayan yönetim kurulu tarafından en geç toplantı gününden
itibaren 15 gün içinde gündem, toplantı çağrısı, duyuru, duyuru tutanağı
yönetim kurulu ve denetçiler raporu bilânço, gelir-gider cetveli, bakanlık
temsilcisi tarafından imzalanmış genel kurul toplantısında hazır bulunanlar listesi
ile genel kurul toplantı tutanağının, Merkez Birliğine Yardım Fonu ödeme makbuzunun ve bakanlık
temsilcisi raporunun her birinden ikişer örnek olmak üzere hazırlanan belgeler Gıda
Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına gönderilmek üzere Bakanlık mahalli teşkilatına
verilir. Bu evrakların birer örnekleri aynı zamanda varsa birliğin bağlı
bulunduğu merkez birliğine de gönderilir.
KARARLARIN
BOZULMASI VE ŞARTLARI:
Madde
50- Kanuna, anasözleşme hükümlerine ve iyi
niyet esaslarına aykırı olduğu iddiası ile aşağıda belirtilen kimseler genel
kurul kararları aleyhine, toplantıyı takip eden günden başlamak üzere bir ay
içinde, birlik merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemeye başvurabilirler.
1- Toplantıda hazır bulunupta
kararlara katılmayarak karşı görüşlerini tutanağa geçirten, oyunu kullanmasına
haksız olarak izin verilmeyen, toplantı çağrısının usulüne uygun yapılmadığını,
gündemin gereği gibi ilân veya teblîğ edilmediğini, genel kurul toplantısına
katılmaya yetkili olmayan kimselerin karara katılmış bulunduklarını iddia eden
ortak kooperatif yetkili temsilcileri,
2- Yönetim kurulu,
3- Kararların yerine getirilmesi
yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerin şahsi sorumluluklarını gerektirdiğinde
bunların her biri.
Ayrıca, bozma davasının açıldığı ve
duruşmanın yapılacağı gün, yönetim kurulu tarafından usulen ilan olunur.
Genel kurulda alınan bir kararın
mahkeme tarafından bozulması bütün ortaklar için hüküm ifade eder.
YÖNETİM
KURULU:
Madde
51- Yönetim kurulu, kanun ve anasözleşme
hükümleri içinde birliğin faaliyetlerini yöneten, birliğin kanuni temsilcisi
olan icra organıdır.
ÜYE
SAYISI VE ÜYELİK ŞARTLARI:
Madde
52: Yönetim kurulu üyeleri ve yedekler genel
kurul toplantısında gizli oyla temsilciler arasından en az üç asıl ve üç yedek
olmak üzere genel kurulca belirlenecek
sayıda en az bir, en fazla dört yıl için seçilirler. Genel kurulca böyle bir
süre tespiti yapılmaması halinde bir yıl süreyle seçilmiş sayılırlar.
Yönetim kurulu asil ve yedek üyeliklerinde aynı kooperatiften en fazla
birer temsilci bulunabilir.
Herhangi bir sebeple
temsilcilerin kendi kooperatiflerindeki temsilciliklerinin sona ermesi halinde
yönetim kurulu üyeliği sona erer, bu şekilde görevi sona eren veya başka bir
nedenle boşalan asil üyelerin yerine yedek üyeler sırası ile çağrılır.
Yönetim kurulu üyeliğine
seçilebilmek için;
a) Türk vatandaşı olmak,
b) Aynı türde başka bir birliğin
yönetim kurulu üyesi olmamak,
c) Türk Ceza Kanunundaki zimmet,
ihtilas, irtikap, rüşvet, görevi suiistimal, sahtekârlık, hırsızlık,
dolandırıcılık, hileli iflas, emniyeti suiistimal ve Devletin şahsiyetine karşı
işlenen suçlardan veya 1163 ve 3476 Sayılı Kanunlara göre mahkum olmamak,
d) Birbirleriyle üçüncü dereceye
kadar (üçüncü derece dahil) akraba olmamak,
e) Aralarında herhangi bir iş
ortaklığı bulunmamak,
f) Hacir altında bulunmamak,
g) 18 yaşından küçük olmamak,
h) En az İlköğretim veya İlkokul
mezunu olmak şartları aranır.
Üyelik şartları denetçiler
tarafından araştırılır. Bu şartları taşımadıkları halde seçilenleri ile
sonradan kaybedenlerin görevlerine yönetim kurulunca son verilir.
Haklarında yukarıdaki suçlarla
ilgili olarak kamu davası açılmış olanların görevleri ilk genel kurul
toplantısına kadar devam etmekle beraber, yönetim kurulunca bu durumdaki
üyelerin genel kurulca azli veya göreve devamı hakkında karar alınmak üzere
yapılacak ilk genel kurul gündemine madde konulur.
Genel kurulda en çok oy alan
ortaklar yönetim kurulu asil ve yedek üyeliğine seçilmiş olurlar. Oylar eşit
gelirse kuraya başvurulur. Yönetim kurulundan ayrılan bir üyenin yerine yedek
üyelerden, alınan oy sırasına göre biri geçer.
Herhangi bir sebeple, yönetim
kurulu toplantı nisabını kaybederse, boşalan yönetim kurulu üyeliklerine
denetim kurulu üyeleri tarafından gecikilmeksizin yeteri kadar yedek üye
çağrılır.
Yönetim kurulu üyelerinden biri
veya bir kaçı kooperatifi temsil yetkisine sahip murahhas üye seçilebilir.
Murahhas üyelerin seçilmesi, değiştirilmesi Ticaret Siciline tescil ettirilir.
Yönetim kurulu üyeleri en az iki
üyenin katılımı ile toplanır ve kararları çoğunlukla alınır.
Yönetim kurulu üyeliğine seçilenler
denetçiliğe, hakem kurallarına hesap tetkik komisyonuna seçilemezler. Yönetim
kuruluna seçilenler ortaklık işlemleri dışında kendisi veya başkası namına,
bizzat veya dolaylı olarak birlikle birlik konusuna giren bir ticari muamele
yapamaz.
YÖNETİM
KURULUNUN İŞ BÖLÜMÜ VE ÇALIŞMA ŞEKLİ:
Madde
53- İş bölümü; seçimi müteakip yönetim kurulu üyeleri
arasında gizli oyla yapılır. Aralarından bir başkan ve bir başkan yardımcısı,
muhasip üye seçilir. Aynı toplantıda, yönetim kurulunun yapacağı mutat toplantı
tarihlerini ve yerini belirler. Bu toplantı da ayrıca, lüzumu halinde yapılması
zorunlu olan mutat dışı toplantılara çağrının nasıl ve kimler tarafından
yapılacağına dair karar alınır. Yönetim kurulu üyelerinden biri veya birkaçı
birliği temsile yetkili kılınarak ticaret siciline tescil ettirilir. Murahhas
üyelerin seçilmesi halinde bunların seçilmesi ve değiştirilmesi de ticaret
siciline tescil ettirilir.
Yönetim kurulu toplantılarında
üyeler, vekâlet veya temsil yoluyla oy veremezler. Yönetim kurulu ayda en az
bir defa toplanır. Mazeretsiz olarak birbiri ardına üç defa toplantıya gelmeyen
üye istifa etmiş sayılır.
Yönetim kurulu kararları,
sahifeleri noterce tasdik edilmiş “bir karar defteri”ne sıra numarası ve tarihi
ile kayıt olunup imzalanır. Verilen karara karşı görüşte olanlar veya çekimser
kalanlar muhalefet veya çekinme sebeplerini kararın altına yazarak imzalamak
zorundadırlar. Bunu yapanlar kararın uygulanması sırasında doğacak zararlardan
dolayı diğer üyelerle birlikte sorumlu olmazlar. Kararların muteberliği yazılıp
imza edilmiş olmasına bağlıdır.
Yönetim kurulu üyelerine genel
kurulca belirlenen aylık ücret, huzur hakkı ve yolluk dışında hiçbir ad altında
başkaca ödeme yapılamaz. Yönetim kurulu üyeleri ve birliği temsile yetkili
şahıslar genel kurulun devredemeyeceği yetkilerini kullanamazlar.
Yönetim kurulu üyeleri her zaman
üyelikten ayrılabilirler. Ancak, çekilen üyenin iş gördüğü zamana ait
sorumluluğu zararın ve sorumluluklarının öğrenildiği tarihten itibaren iki yıl
ve her halde zararı doğuran fiilin vukuu tarihinden itibaren ilgililer
aleyhinde tazminat davası açmak hakkı beş yıl geçmekle zaman aşımına uğrar.
Yönetim kurulu üyeleri topluca
istifa ettikleri veyahut mevcut yedekleri istifa eden üyelerin yerini
dolduramadığı takdirde birlik olağanüstü genel kurul toplantısına giderek
yeniden yönetim kurulu üyelerini seçer. Yeni seçilen üyeler işe başlayıncaya
kadar eskileri göreve devam eder. Yönetim kurulundan bir üye istifa edip de
yerine geçecek yedek üye yoksa yönetim kurulu temsilciler arasından birisini
yönetim kurulu üyeliğine seçerek yeni üyeyi toplanacak ilk genel kurul’un
onayına sunar.
Görevi son bulan eski yönetim
kurulu, yeni yönetim kuruluna seçim gününden başlayarak bir hafta içinde
görevini devretmek zorundadır.
YÖNETİM
KURULUNUN GÖREVLERİ:
Madde
54- -
Yönetim kurulu’nun görevleri şunlardır:
a) Birlik işlerini ortak
kooperatifler menfaatine en uygun şekilde yürütmek,
b) Defter ve kayıtların mevzuat
çerçevesinde, doğru olarak tutulmasını sağlamak,
c) Birliğin parası, menkul ve
gayrimenkul bütün varlıklarını gereği gibi kullanmak, işletmek ve korumak,
d) İmkânlarla orantılı olarak alım
ve satım merkezleri açılmasını genel kurul’a teklif etmek,
e) Ortak kooperatiflere,
durumlarına ve genel kuruldan alınacak kararlara göre bilânço yılı içinde
tahsil edilmek üzere avans vermek,
f) Genel kurulu olağan veya
olağanüstü toplantıya çağırmak,
g) Genel kurulda kabul edilmiş
bütçe ve kadro cetveline uygun olarak atama yapmak,
h) Kanunlara aykırı olarak alınan
genel kurul kararları aleyhine iptal davası açmak,
ı) Lüzumlu defterlerin tutulmasını
sağlamak, genel kurul toplantısından 35 gün önce faaliyet raporu, bilanço,
gelir-gider cetvelini ve bütçe teklifini hazırlayıp denetçilere vermek ve genel
kurul toplantısından 15 gün önce de ortakların incelemesine sunmak,
j) Genel kurulca uygulanmasına
karar verilen Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca desteklenecek yatırım
projelerini hazırlatarak Bakanlığın onayından geçirmek,
k) Birliğin aczi halinde genel
kurulu toplantıya davetle gerekli mercileri keyfiyetten haberdar etmek,
l) Kanun ve anasözleşmedeki
vecibelerini yerine getirmeyen ortaklar hakkında karar alarak durumu genel
kurulun onayına sunmak,
m) Görevlendireceği denetçiler
vasıtasıyla ortak kooperatifleri denetlettirmek,
n) Birliği temsile yetkili şahıslar
ile denetçilerin seçim ve azillerini ticaret sicili’ne tescil ve ilân ettirmek,
o) Kamu kuruluşları, banka ve diğer
kuruluşlardan kredi almak,
p) Eski yönetim kurulu üyeleriyle
birlik memurlarının sonradan tespit edilen yolsuzluklarını ilgili mercilere
bildirmek,
r) Birliğin amacına uygun
gayrimenkul alımlarında, tapu devri veya tapuya şerh verdirilerek bir satış
vaadi sözleşmesi yapmak,
s) Tanıtma ve ortak kaydetmek
amacıyla yapılacak ilân, reklam ve açıklamaları eksik ve gerçeğe aykırı
olmayacak şekilde yapmak, bunların yanıltıcı bilgi ve unsurlar taşımamasını
sağlamak,
t) Birliğe ait mal, para ve para
hükmündeki kâğıtları ve gizlide olsa bunlarla ilgili defter ve belgeleri
istenildiğinde müfettişlere, kooperatif kontrolörlerine ve kredi kuruluşlarının
denetim görevlilerine göstermek, saymasına ve incelemesine yardımda bulunmak,
istenilen bilgileri gerçeğe uygun ve eksiksiz olarak vermek ve doğru beyanda
bulunmak,
u) Ortaklar ile ortak olmak için
müracaat edenlerin anasözleşmede gösterilen ortaklık şartlarını taşıyıp
taşımadıklarını araştırmak,
v) Ortakları 9. maddede belirtilen
haller dışındaki sebeplerle ortaklıktan çıkarmamak,
y) Denetim amacıyla denetçilerin 62.
madde doğrultusunda talebi halinde kooperatife ait her türlü defter ve
belgeleri vermek,
z) Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca,
yaptırılacak denetim neticesi verilecek talimatlara uymak.
YÖNETİM
KURULUNUN SORUMLULUKLARI:
Madde
55- Yönetim kurulu üyeleri, birliğe,
ortaklara ve birlik alacaklarına karşı müteselsilen sorumludurlar. Müteselsil
mesuliyeti mucip muamelelerden bir kusuru olmadığını ispat eden, özellikle bu
muamelelere muhalif rey vermiş olan keyfiyeti müzakere tutanağına yazdırmakla
beraber denetçilere yazılı olarak bildirilen veya mazeretine binaen o
muamelenin müzakeresinde hazır bulunmayan üye müteselsil mesuliyetten kurtulur.
Görevlerini yapmadıkları anlaşılan yönetim kurulu üyelerini genel kurul her
zaman azledebilir ve haklarında takibat kararı verebilir. Her ortağın,
sorumluluğu olan yöneticiler aleyhine münferiden dava açma hakkı mahfuzdur.
Yönetim kuruluna, aleyhindeki davalar denetçilerce açılır. Yönetim kuruluna
seçilenler kendisi veya başkası namına bizzat veya dolaylı olarak birlikle,
birlik konusuna giren bir ticari muamele yapamaz. Yönetim kurulu üyelerinden
her biri, genel kurulun kararı kendi şahsi mesuliyetini gerektirdiği ahvalde,
karar aleyhine iptal davası açabilir. Yönetim kurulu üyeleri ve birlik
memurları kasıtları bulunsun veya bulunmasın kendi kusurlarından ileri gelen
zararlardan sorumludurlar. Suç teşkil eden fiil ve hareketlerinden, özellikle
kooperatifin para ve malları, bilanço, tutanak, rapor ve başka evrak, defter ve
belgeleri üzerinde işledikleri suçlardan dolayı “Devlet Memurları” gibi ceza
görürler.
Yönetim kurulu, tescile tabi
hususların sicil memurunun talebi üzerine yerine getirilmemesi, tescil ve kayıt
için gerçeğe aykırı beyanda bulunması hallerinde cezai bakımdan sorumlu olur.
Kuruluş sırasında kurucu
kooperatifler tarafından resmi mercilere verilen birlik anasözleşmesi, nakdi
sermayesinin kurucu ortaklardan birine verildiğine dair tutanak, ayn nevinden
sermeye ve birlikçe devranılan işletmeye ait değer biçme raporu gibi
vesikaların gerçeğe aykırı düzenlenmesinden birlik kurucu ortakları sorumludur.
Yönetim veya temsile yetkili
şahısların birliğe ait görevlerini yürütmeleri esnasında meydana getirdikleri
fiillerden doğan zararlardan birlik sorumludur.
Yönetim kurulu, Gıda Tarım ve
Hayvancılık Bakanlığının ve bağlı olduğu üst kuruluşların denetim amacıyla
görevlendireceği memurların isteyecekleri her türlü malumatı vermek ve onların
işlerini kolaylaştırmak mecburiyetindedir.
BİRLİĞİN
ACZİ HALİNDE YAPILACAK İŞLER:
Madde
56-
Birliğin acz halinde bulunduğunu kabul ettirecek ciddi sebepler mevcut
ise, yönetim kurulu, piyasadaki cari fiyatlar esas olmak üzere derhal bir ara
bilançosu düzenler.
Son yılın bilançosu veya daha sonra
yapılan bir tasfiye bilançosu veyahut yukarıda adı geçen ara bilançosu birlik
mevcudunun borçlarını karşılamayacağı belirtiyorsa, yönetim kurulu Gıda Tarım
ve Hayvancılık Bakanlığına keyfiyeti bildirir ve genel kurulu hemen olağanüstü
toplantıya çağırır. Genel kurul mevcut sermaye ile yetinmeye birliğin
dağılmasına veya mahkemeye müracaatla birliğin iflasını isteme kararlarından
birisini verebilir.
Birliğin son bilançosu varlığının
(öz sermaye, yedek akçeler, gelir-gider farkı) yarısı birlik borçlarını
karşılamıyorsa durum yönetim kurulunca Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile
ilgili mercilere ve mahkemeye bildirilerek genel kurul derhal toplantıya
çağrılır. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı veya birliğin üst kuruluşlarının
(Kooperatifler merkez birliği, Türkiye Milli Kooperatifler Birliği yapacağı
denetim sonucu birliğin mali durumunun düzeltilmesinin mümkün görülmesi halinde
yönetim kurulu veya alacaklılardan birinin isteği üzerine iflasın açılması ertelenebilir.
Bu takdirde yönetim kurulu, birliğin durumunu düzeltecek mali tedbirleri alır.
Mevcutlar defterinin tutulması, yönetim memuru atanması gibi birlik varlığının
korunmasına ve devamına yarayan tedbirler ise mahkemece alınır.
DENETÇİLER:
Madde
57- Denetçiler genel kurul namına birliğin
bütün işlem ve hesaplarını inceler.
SEÇİM:
Madde
58- Denetçiler, genel kurul adına birliğin
bütün işlem ve hesaplarını tetkik eder. Denetçiler ortaklar arasından en az
bir, en fazla dört yıl seçilirler. Genel kurulca böyle bir süre tespiti
yapılamaması halinde bir yıl için üç asil üç yedek olmak üzere genel kurul
tarafından seçilmiş sayılırlar. Denetçilerden bir tanesi kooperatif
ortaklarından olmayabilir.
Bu genel kurulda ibra edilmeyen denetçiler
gündemde seçim maddesi var ise tekrar yönetim ve denetim kurulu üyeliklerine
seçilemezler. Şayet gündemde seçim maddesi yok ise yapılacak ilk genel kurul
toplantısı gündemine seçim maddesi konması zorunludur.
Süreleri biten denetçileri tekrar
seçilebilir. Denetçileri birbirleriyle ve yönetim kurulu üyeleriyle 3. dereceye
kadar (bu derece dahil) akraba olamazlar ve birlikte idari görev alamazlar.
Görevi biten yönetim kurulu üyeleri genel kurulca ibra edilmedikçe denetçiliğe
seçilemezler.
Denetçilerin Türk vatandaşı
olmaları ve Türk Ceza Kanunundaki zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, suiistimal sahtekarlık,
hırsızlık, dolandırıcılık, hileli iflas, emniyeti suiistimal ve devletin
şahsiyetine karşı işlenen suçlardan veya 3476 sayılı Kanunla değişik 1163
sayılı Kanuna göre mahkum olmamaları şarttır.
Görev kusurlarından veya suç teşkil
eden fiillerinden dolayı yönetim kurulu ve denetçilikten uzaklaştırılanlar
denetçiliğe seçilemezler.
Söz konusu suçlardan affa uğrasalar
veya memnu haklarının iadesiyle ilgili kanun hükümlerine göre karar alsalar
dahi yönetim ve denetim kurulu üyeliğine seçilemezler.
DENETÇELERİN
GÖREVLERİNE SON VERME:
Madde
59- Genel kurul denetçilerin görevlerine
her zaman son verilebilir. Ortaklar arasından seçilen denetçiler görevlerine
son verilmesinden dolayı tazminat isteyemezler.
DENETÇİLERİN
SORUMLULUĞU:
Madde 60-
Denetçiler, kanun ve anasözleşme ile kendilerine yükletilen görevleri hiç veya
gereği gibi yapmamalarından doğan zararlardan dolayı kusursuz olduklarını ispat
etmedikçe müteselsile sorumludurlar.
BİR
ÜYELİĞİN AÇILMASI VE ÇEKİLME:
Madde
61- Denetçilerden birinin ölümü, çekilmesi,
bir engelden dolayı görevlerini yapamayacak halde bulunması, iflas veya hacir
altına alınması gibi bir sebeple görevlerinin sona ermesi ve yüz kızartıcı bir
suçtan dolayı, mahkumiyetinin kesinleşmesi halinde diğer denetçiler, genel
kurulun ilk toplantısına kadar görev yapmak üzere yerine yedeklerden birini
çağırırlar.
Denetçiler her zaman işten
çekilebilir. Ancak toptan çekilme halinde genel kurul, yönetim kurulu
tarafından derhal toplantıya çağrılır ve yeniden denetçiler ve yedeklerini
seçer.
Açılan üyeliğe yedek üye getirilir.
Ancak bir üyelik açık kalıp da yerine geçecek üye bulunmazsa genel kurul
toplantıya çağrılmadan mevcut denetçiler tarafından bir asıl, bir de yedek üye
seçilir. Bu durumda iki üyenin de ortak kooperatif temsilcilerinin dışından
uzman elemanlardan gösterilmesi caizdir.
İNCELEME
YÜKÜMLÜLÜĞÜ:
Madde
62- Denetçiler, işletme hesabıyla
bilançonun defterlerle uygunluk halinde bulunup bulunmadığını, defterlerin
düzenli bir surette tutulup tutulmadığını ve işletmenin neticeleriyle mameleki
hakkında uyulması gerekli olan hükümlere göre işlem yapılıp yapılmadığını
incelemekle yükümlüdürler. Ortakları şahsen sorumlu veya ek ödeme ile yükümlü olan
birliklerde denetçiler, ortaklar listesinin usulüne uygun olarak tutulup
tutulmadığını da incelemek zorundadırlar.
Yönetim kurulu, bu maksatla
denetçilere defterleri ve belgeleri verirler. Denetçilerin istekleri üzerine
müfredat defteri ve bu defterin hangi esaslara göre düzenlendiği ve istenilen
her konu hakkında bilgi verilir.
Ortaklar gerekli gördükleri
hususlarda denetçilerin dikkatini çekmeye ve açıklama yapılmasını istemeye
yetkilidirler.
ÇALIŞMA
DÜZENİ VE GÖREV:
Madde
63- Denetçiler, yılda en az dört defa
toplanarak birliğin işlemlerini ve hesaplarını denetler, malları ve kasayı
sayar ve görülen noksanlıkları, düzensizlikleri inceleyerek bunları birer
rapora bağlar ve “Denetçiler denetim raporları” dosyasında muhafaza ederler.
Denetçiler, yıllık genel kurul
toplantısından 35 gün önce bilançoyu, yönetim kurulunun hazırladığı yıllık
çalışma raporu ve bütçeyi inceleyerek gerekli gördüğü işlemleri, hesap ve
mevcutları elden geçirir ve kanaatini açık olarak belirterek yıllık rapor
meydana getirirler. Denetçiler, raporda, yönetim kurulunun çalışma düzenini ve
başarı derecelerini belirtirler.
Denetçilerin görevleri, birliğin iş
ve muamelelerini kontrol etmektir. Denetçiler şu görevleri yapmak
zorundadırlar.
a) Birliğin işlem ve hesaplarının
tetkiki sonunda buldukları noksan ve hataların giderilmesi için gerekli
tedbirleri almak ve ilgili makam ve organlara haber vermek,
b) Bilançonun, Türk Ticaret Kanunu
ile vergi usul Kanunu esaslarına göre hazırlanıp, hazırlanmadığına bakmak,
c) Yönetim kurulu üyelerinin üyelik şartlarını
taşıyıp taşımadıklarını araştırmak, bu şartları taşımadıkları halde seçilenler
ile sonradan kaybedenlerin görevlerine son verilmesi için keyfiyeti yönetim
kuruluna bildirmek,
d) Muhtelif sebeplerle yönetim
kurulunun toplantı nisabını kaybetmesi halinde boşalan yönetim kurulu
üyeliklerine gecikilmeksizin yeteri kadar yedek üye çağırmak,
e) Birlik çalışmaları hakkında
bilgi almak ve lüzumlu kayıtların intizamla tutulmasını sağlamak maksadıyla
birliğin defterlerini incelemek,
f) Üç ayda bir ara denetimi yapmak
ve ansızın birlik veznesini denetlemek, inceleme sonuçları olumsuz çıktığı
takdirde düzenlenecek raporun birer örneğini yönetim kurulu başkanına vermek,
g) Bütçe ve bilançoyu kontrol
etmek,
h) Tasfiye muamelelerine nezaret
etmek,
ı) Ortak kooperatifler ve
kendileriyle birlik yöneticileri arasındaki anlaşmazlıkla ilgili konuları genel
kurul gündemine aldırmak ve gerektiğinde olağanüstü olarak genel kurulu
toplantıya çağırmak,
j) Genel kurul toplantılarında
hazır bulunmak,
k) Birlik yönetim kurulu üyelerinin
ve memurlarının cezayı gerektiren fiillerini savcılığa bildirmek,
l) Anasözleşmede ortak
kooperatiflerin genel kurul toplantılarına katılmaları için gerekli şartların
yerine getirilip, getirilmediğini incelemek,
m) Yapılacak denetimler sonucunda
düzenlenecek rapora göre hukuki sorumluluğu tesbit edilen yönetim kurulu ve
memurlar hakkında genel kurul kararına istinaden gerekli hukuk davalarını
açmak.
Denetçilerin yukarıda yazılı
kontrol yetkileri genel kurul kararı ile sınırlandırılamaz. Denetçiler ayrıca
birlik zararlarını kapatmak için genel kurula sunulacak teklifleri hazırlayarak
toplantı gündemine aldırırlar.
TOPLANTI
VE RAPORLAR:
Madde
64- Denetçiler her yıl yazılı bir raporla
beraber tekliflerini genel kurula sunmağa mecburdurlar.
Denetçiler, görevleri esnasında
işlerin yürütülmesinde gördükleri noksanlıkları, kanun veya anasözleşmeye
aykırı hareketleri, bundan sorumlu olanların bağlı bulundukları organa ve
gerekli hallerde genel kurul’a haber vermekle yükümlüdürler.
Denetçiler, yönetim ve genel kurul
toplantılarına katılırlar. Ancak yönetim kurulunda oy kullanmazlar.
Denetçi raporları üç üye tarafından
imzalanır. Rapora katılmayan üyeler kanaatini belirterek imzalamak ve münferit
rapor düzenlemek zorundadırlar. Yıllık genel kurul toplantısında “Denetçiler
raporu” okunmadan bilanço ve dolayısıyla ibralar konusunda karar alınamaz.
SIR
SAKLAMA VE YÜKÜMLÜLÜK:
Madde
65- Denetçiler görevleri sırasında
öğrendikleri veya ortak kooperatifler için zarar umulan hususları ortaklarına
ve üçüncü şahıslara açıklayamaz.
HESAP
TETKİK KOMİSYONU SEÇİMİ:
Madde
66- Genel kurul bazı konuların incelenmesi
için gereği halinde hesap tetkik komisyonu seçebilir.
Mevcut ortakların dörtten az
olmamak üzere en az 1/10’u son iki yıl içinde birliğin kuruluşa veya idari
işlemlerine dair bir yolsuzluğun olduğunu, kanun yahut anasözleşme hükümlerine
önemli bir şekilde karşı hareket edildiğini iddia ettikleri takdirde veya
bilançonun gerçekliğini soruşturmak için hesap tetkik komisyonu atanmasını
genel kuruldan isteyebilirler. Bu istek kabul edilmediğinde gerekli masrafları
peşin ödemek şartı ile mahkemeye başvurma hakkına sahiptirler. Komisyona
seçilen ortaklar gerekli incelemeleri yapacak bilgi ve beceriye sahip
olmadıkları takdirde; ücreti birlikçe karşılanmak üzere dışarıdan uzman kişiler
görevlendirerek gerekli raporları düzenletir.
Soruşturma sonuçlarına göre iddia
doğru görülmediği takdirde veya denetçilerin vereceği raporda bu talebin haklı
sebeplere dayanmadığı anlaşılırsa kötü niyetle hareket ettiği ispat edilen ortaklar
birliğin bu yüzden gördüğü zarardan dolayı ortaklaşa sorumludurlar.
BİRLİK
MÜDÜRÜ:
Madde
67- Birlik müdürü, ortak kooperatif
temsilcileri arasından veya dışardan seçilir. Yönetim kurulu kararı ile belirli
bir süre için atanır. Süresi dolunca yeniden atanabilir.
Müdür,
kendiliğinden müdürlük görevini devredemez ve yerine vekil bırakamaz. Atama ve
işten el çektirme durumu yönetim kurulunca tescil ve ilan ettirilir.
Yönetim kurulu ayrı bir müdür
atanmasını ön görmezse, yönetim kurulu kendi üyeleri arasından bir veya bir
kaçını murahhas üye olarak görevlendirir. Bu durumda murahhas üye müdürün bağlı
olduğu hükümlere tabidir.
Müdürlük şartları şunlardır;
a) Kooperatifçilik bilgilerine
sahip olmak,
b) Siyasi bir partinin üyesi
olmamak,
c) Hukuken memuriyete mani hali
bulunmamak,
d) En az lise mezunu olmak.
Birlik müdürü ve hizmet
personelinin ücretleri genel kurulca kabul edilen bir kadro ve yıllık tahmini
bütçeye göre kararlaştırılır.
MÜDÜRÜN
GÖREVLERİ:
Madde
68- Müdürün görevleri şunlardır;
a) Yönetim kurulu kararlarını,
yıllık çalışma programlarını göz önünde tutarak uygulamak,
b) Birliğin işlerini yürütmek,
işlerin uyumunu ve düzenini sağlamak,
c) Yönetim kurulu toplantılarında
oy kullanmamak şartıyla hazır bulunmak,
İDARİ
VE TEKNİK PERSONEL:
MADDE
69- Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından
bir projeye dayalı olarak kredi ve yardım alan birlikler bakanlığın istediği
şartlara uygun idari ve teknik personeli atamak mecburiyetindedir.
MÜDÜRÜN
YETKİ VE SORUMLULUĞU:
Madde
70- Birlik müdürü, birlik hizmet
personelinin amiridir. Denetçiler ve yönetim kurulu üyelerinden başkasına
birliğin işleri ile ilgili bilgi veremez. Birlik hizmet personeli müdüre karşı
sorumludur. Birlik müdürü kendine verilen görevleri gereği gibi veya hiç yerine
getirmezse yönetim kuruluna karşı sorumludur.
İŞTEN
ÇIKARILMA:
Madde
71- Yönetim kurulu, genel kuruldan aldığı
yetki dâhilinde işlerin görülmesiyle görevlendirdiği kimseleri, atadığı müdürü
diğer temsilci ve vekilleriyle hizmet personelini her zaman işten çıkarabilir.
Çıkarılma işlerinde yönetim kurulu kararı gereklidir. İşten çıkarılan kusursuz
kimselerin tazminat isteme hakları saklıdır.
DIŞARIYA
KARŞI TEMSİL VE İMZA YETKİSİ:
Madde
72- Yönetim kurulu, resmi dairelerde,
mahkemelerde ve üçüncü kişiler nezdinde temsil yetkisini müdüre devredebilir.
Ancak, birliği taahhüt altına koyabilecek işlerde müdür, murahhas üye yönetim
kurulu başkanı veya üyelerden birinin birlikte imzaları şarttır.
Yönetim kurulu, birliği temsil ve
borç altına sokan işler dışında memurlara ikinci derecede imza yetkisi
verebilir. İkinci derecede imzaların geçerli olabilmesi için birinci imza ile
müşterek olması gereklidir.
Birliği temsile yetkili kılınan
kimseler, imzalarını ancak birliğin unvanı altına koymak suretiyle birliği
bağlar.
TESCİL:
Madde
73- Yönetim kurulu düzenlenecek ilk
toplantıda imza yetkileri hakkında bir sirküler yaparak bunu notere
onaylattıktan sonra ticaret siciline tescil ve ilan ettirir.
Bu imza örnekleri Gıda Tarım ve
Hayvancılık Bakanlığı ile birliğin bağlı bulunduğu merkez birliğine ve kredi
müesseselerine de gönderilir.
ORTAK
KOOPERATİFLERİN DENETİMİ:
Madde 74- Birlik, ortağı
olan kooperatifleri, denetim konusunda ehil kişilerden teşkil edilen denetim
organınca yılda en az bir defa denetler.
Ayrıca merkez birliğine ortak oluncaya
kadar ortak kooperatiflere gerekli eğitim hizmetini de götürür.
ALTINCI
BÖLÜM
MERKEZ
BİRLİĞİ İLE İLİŞKİLER
MERKEZ
BİRLİĞİNE GİRİŞ, BAŞVURMA ŞEKLİ VE İTİRAZ:
Madde
75- Genel kurul kararı ile birlik, birliğin
gelişmesi, menfaatlerinin korunması, eğitim ve denetim konusunda hizmet
verilmesi ve kooperatifçilik konularında tavsiyeler alınması gibi hizmetlerin
yerine getirilmesi için kurulmuş veya kurulacak aynı çalışma konularına sahip
merkez birliğine girebilir.
Madde
76- Birlik, merkez birliği kurar veya
kurulmuş merkez birliğine girmeye karar verirse taahhüt edilecek sermayesinin
miktarı ve ödeme şekli genel kurulca belirlenir. Birlik, birden fazla aynı
çalışma konularına sahip merkez birliği kuramaz veya birden fazla merkez
birliğine ortak olamaz.
Çalışma konuları ile ilgili olarak
merkez birliğinin yapacağı tesislere taahhüdü dışında genel kurulca
belirlenecek miktar üzerinden iştirakte bulunabilir.
Madde
77- Birlik, merkez birliğine girmek için,
merkez birliğinin ana sözleşme hükümlerini bütün hak ve ödevleri ile kabul
ettiğini gösteren bir dilekçe ile merkez birliği yönetim kurulu başkanlığına
başvurur. Merkez birliği yönetim kurulunun giriş isteğini kabul etmesi ile
birlik merkez birliğine girmiş olur. Giriş isteği on beş gün içinde
cevaplandırılmadığı veya ret cevabı verildiği takdirde merkez birliği
denetçilerine başvurulur. Merkez birliği denetçileri isteği on beş gün içinde
cevaplandırmaz veya ret cevabı verirse birlik merkez birliğinin üyesi bulunduğu
Türkiye Milli Kooperatifler birliğine de başvurabilir. Buna rağmen ortaklığa
kabul edilmez ise Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na başvurur.
Madde
78-
Birlik, merkez birliğine girmekle ortaklarına bu anasözleşmedeki
yükümlülüklerden fazlasını yükleyemez.
Madde
79- Merkez Birliği genel kurullarında
birliği temsil etmek üzere birlik genel kurulunca ortak kooperatif temsilcileri
arasından en fazla beş olmak üzere merkez
birliği anasözleşmesinde belirtilen sayıda temsilci seçilir. Temsilcilerin görev süresi en az bir en
fazla 4 yıldır. Genel Kurulca böyle bir süre tespiti yapılmaması halinde bir
yıldır. Seçilen temsilcilerin her birinin merkez birliği genel kurulunda
birliği temsilen bir oy kullanma hakkı vardır. Seçilen temsilciler kadar yedek
üye de seçilir. Temsilcilerin uygun bir mazerete bağlı olarak merkez birliği
genel kuruluna katılamaması durumunda ve yönetim kurulunca verilecek oy
kullanma izin belgesi karşılığında sırasıyla yedeklere de oy kullanma yetkisi
verilir
DENETİM VE EĞİTİM:
Madde
80- Birlik, bağlı bulunduğu üst birlikler
tarafından eğitilebilir ve denetlenebilir.
Birlik, üst birliklerince yapılacak
denetim ve eğitim hizmetlerine ait giderlere iştirak eder.
YEDİNCİ
BÖLÜM
BİRLİĞİN
DAĞILMASI
DAĞILMA
SEBEPLERİ:
Madde
81- Birlik aşağıda belirtilen sebeplerden
dolayı dağılır.
a) Anasözleşmede belirtilen süre
genel kurul kararı ile uzatılmadığı takdirde (bunun için genel kurulda fiilen
kullanılan oyların 2/3 çoğunluğu gereklidir.)
b) Genel kurul kararı ile,
c) İflasın açılması ile,
d) Diğer bir birlikte birleşmesi
veya devralınması suretiyle (Bunun için genel kurulda fiilen kullanılan oyların
2/3 çoğunluğu gereklidir),
e) Ortak adedinin kurucu ortak
adedinden aşağıya düşmesi birlik organlarının kurulamaması, birliğin çalışma
konusu dışında veya amme kanunlarına karşı çalışma göstermesi, kanuni tanımı
dışına çıkması ve kâr peşinde koşan ticari bir şirket hüviyetine girmesi gibi
hallerde Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının, mahkemeden alacağı kararla,
f) Üç yıl olağan genel kurulunu
yapmaması halinde,
g) Amacına ulaşma imkânının bulunmadığının
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca tespiti halinde mahkemeden alacağı
kararla,
Madde
82- Mahkemece veya genel kurulca tasfiye
memurları seçilmediği takdirde tasfiye işlerini yönetim kurulu yapar. Yönetim
kurulu tasfiye memurlarını ticaret siciline tescil ve ilan ettirir.
Tasfiye kurulu üyelerine atamayı
yapan merci tarafından tespit edilecek miktarda ücret ödenir. Tasfiye kurulu
üyeleri yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğunu taşır.
TİCARET
SİCİLİNE BİLDİRME:
Madde
83- İflasın dışında birliğin dağılması,
yönetim kurulu veya denetçilerce ticaret siciline tescil ve en çok birer hafta
ara ile üç defa ilan ettirilir. İlana birlik alacaklılarının belgeleri ile
beraber bir yıl içinde başvurmaları gereği yazılır. Bu sürenin başlangıcı
üçüncü ilan tarihidir.
TASFİYE
MAMELEKİNİN PAYLAŞTIRILMASI:
Madde
84- Tasfiye haline giren birliğin bütün
borçları ödendikten ve ortak pay bedelleri geri verildikten sonra kalan mallar
ortaklar arasında bölüştürülür. Paylaştırma, dağılma anında kayıtlı ortaklar
arasında eşit yapılır.
TASFİYE
HALİ:
Madde
85- Birliğin diğer birlik ile birleşmesi
hali hariç olmak üzere dağılan birlik tasfiye haline girer.
Tasfiye haline giren birlik
ortaklarla olan ilişkilerinde dahi tasfiye sonuna kadar tüzel kişiliğini korur
ve unvanını (tasfiye halinde) ibaresini eklemek suretiyle kullanmakta devam
eder.
Madde
86- Genel kurul kararı ile atanmış olan
tasfiye memurları yahut bu görevi yapan yönetim kurulu üyeleri, genel kurul
tarafından her zaman azil ve yerlerine yenileri atanabilir.
Ortakların birinin isteği ile de
mahkemece haklı sebepler dolayısıyla işlem durdurulur, yürütmeye memur
kimseleri azil ve yerlerine yenileri atanabilir. Bunlar kendilerini tescil ve
ilan ettirirler.
AKTİFLERİ
SATMA YETKİSİ:
Madde
87- Genel kurul aksine karar vermedikçe,
tasfiye memurları birliğin aktiflerini pazarlık suretiyle de satabilirler.
Aktiflerin toptan satılabilmesi için genel kurulun kararı gereklidir. Bu karar
genel kurulun 2/3 çoğunluğu ile alınır.
TASFİYE
İŞLERİ
İLK
ENVANTER VE BİLANÇO:
Madde
88- Tasfiye memurları görevlerine başlar
başlamaz birliğin tasfiyesinin başlangıcındaki hal ve durumunu inceleyerek buna
göre envanter defterleri ile bilançosunu düzenler ve genel kurulun onayına
sunarlar. Tasfiye halinde genel kurul toplantılarında nisap aranmaz. Kararlar
oy çokluğu ile verilir.
Tasfiye memurları, birlik yönetim
kurulu ve denetçileri davet eder, birliğin mali durumunu gösteren bir envanter
ile bir bilançoyu birlikte düzenler. Bu düzenleme işinde sözü edilen organ
üyelerinden çalışmaya katılmayanlar beklemek zorunda değildirler.
Tasfiye memurları, gerek görürse
birlik mallarına değer biçmek için eksperlere başvurabilirler. Düzenlenen
envanter ile bilanço tasfiye memurlarının huzurunda birlik yönetim kurulu
tarafından imzalanır. Envanter bilançonun imzalanmasından sonra tasfiye
memurları dağılma halinde bulunan birliğin envanteri yazılı bütün malları ile
evrak ve defterlerine el koyarlar.
ALACAKLILARI
DAVET VE KORUMA:
Madde
89- Alacaklı oldukları birlik defterleri ve
diğer belgelerden anlaşılan ve ikametgahları bilinen şahıslar taahhütlü
mektupla, diğer alacaklılar ticaret sicil gazetesinde ilan suretiyle birliğin
dağılmasından haberdar edilerek alacaklarını beyana çağrılırlar.
Alacaklı oldukları belli olanlar
beyanda bulunamazlarsa alacaklarının tutarı notere verilir. Birliğin henüz
vadesi dolmayan borçları ile münazaalı bulunan borçların karşılığı olan para
notere verilir.
DEFTERLERİN
SAKLANMASI:
Madde
90- Tasfiyenin sonunda evrak ve defterler
10 yıl saklanmak üzere notere verilir.
BİRLİK
ÜNVANININ TİCARET SİCİLİNDEN ÇIKARILMASI:
Madde
91- Tasfiyenin sona ermesi üzerine birliğe
ait unvanın ticaret sicilinden çıkarılması tasfiye memurları tarafından sicil
memurluğundan talep olunur. Bu talep üzerine sicilden çıkarılma durumu tescil
ve ilân edilir.
TASFİYE
KURULUNUN SORUMLULUĞU:
Madde
92- Tasfiye kurulu üyeleri, tasfiye
işlerinin bir an önce bitirilmesinden sorumludur.
Tasfiye kurulu üyelerinin
anasözleşmenin 52. maddesinin a ve c fıkrasındaki niteliklere haiz olması
şarttır. Bunlar hakkında 1163 Sayılı Kanunun 62 nci madde hükmü uygulanır.
BİRLEŞME
SURETİYLE DAĞILMA:
Madde
93-
Birlik, bütün pasif ve aktifleri ile diğer bir birlik tarafından
devralınmak suretiyle dağıldığı takdirde ticaret sicilinden çıkarma işlemi 1163
Sayılı Kooperatifler kanunun 84 inci maddesi uyarınca yapılır.
SEKİZİNCİ
BÖLÜM
MALİ
HÜKÜMLER
USUL:
Madde
94- Birlik muhasebe usulünü bilanço esasına
göre kurar ve kanunen tutulması gerekli defterleri tutar ve çalışmalarını iş
prensipleri esaslarına uygun olarak düzenler. Gıda Tarım ve Hayvancılık
Bakanlığınca örnek muhasebe ve bilanço kabul edildiği takdirde bunun
uygulanması sağlanır.
HESAP
YILI:
Madde
95- Maliye Bakanlığından özel hesap dönemi
istenmedikçe hesap yılı ocak ayının birinci günü başlar. Aralık ayının son
gününde biter.
DEFTER
TUTMA MÜKELLEFİYETİ:
Madde
96- Birlik, birliğin ekonomik ve mali
durumunu, borç ve alacak ilişkilerini ve her iş yılı içinde elde edilen
neticeleri belirlemek amacıyla birliğin nitelik ve öneminin gerektirdiği bütün
defterleri (yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri, kasa defteri,
ortaklık defteri ve karar defteri gibi) tutmaya mecburdur.
TASDİK
ETTİRME VE BEYANNAME VERME MÜKELLEFİYETİ:
Madde
97- 96. maddede belirtilen defterler
yönetim kurulunca kullanılmaya başlanılmadan önce birliğin bulunduğu yerin
noterine tasdik ettirilir.
Birlik tutmaya mecbur olduğu diğer
defterlerle, tutmak istediği defterleri lehine delil olarak kullanabilmek için,
her birinin cins ve durumları ile sahife sayılarını gösteren iki nüsha
beyannameyi bu defterleri kullanmaya başlamadan önce ticaret sicil memuruna
vermeğe mecburdur. Memur, bunlardan birini tasdik ederek birliğe geri verir.
DOKUZUNCU
BÖLÜM
TARIM
VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞININ DİĞER GÖREV VE YETKİLERİ
Madde
98- Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın
diğer görev ve yetkileri şunlardır;
a) Birliğin kuruluş ve
organizasyonlarına yardımcı olmak,
b) Gerektiğinde teknik ve mali
yardımda bulunmak,
c) Muhasebe sisteminin
uygulanmasına yardımcı olmak,
d) Birliğin denetimini yapmak,
e) Birlik, yönetim ve denetim kurulu
üyeleri ile memurları hakkında görevlerine ilişkin olarak işledikleri suçlardan
dolayı açılan kamu davalarına müdahale talebinde bulunabilmek.
ONUNCU
BÖLÜM
ÇEŞİTLİ
HÜKÜMLER
TİCARET KANUNU
HÜKÜMLERİNE ATIF:
Madde 99-Bu
anasözleşmede aksine açıklama olmayan hususlarda 1163 Sayılı Kooperatifler
Kanunu ile bu kanunun 98 inci maddesine atfen 6762 Sayılı Türk Ticaret kanunu
genel hükümleri ile anonim şirket hükümleri uygulanır.
UYUŞMAZLIK
Madde
100-Ortaklarla birlik arasında ve
ortakların kendi aralarında doğacak uyuşmazlıklar öncelikle birlik genel
kuruluna aksettirilir. Genel kurulca haline imkân bulunamayan uyuşmazlıklar
Kooperatifler Kanunun 95 inci maddesine göre halledilir. Hakem yolu ile de
giderilemeyen uyuşmazlıklar için kazaî mercilere başvurulur. Üçüncü şahıslarla
birlik arasında çıkacak uyuşmazlıklar ise kazaî mercilerce çözümlendirilir.
BELİRLENEN
BÖLGELERDE BİRLİK BULUNMAMA HALİ:
Madde
101- Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca
tespit edilen bir bölgede birlik kurmak üzere aynı çalışma konularına sahip
yeterli sayıda kooperatifin bulunmaması halinde bu gibi kooperatifler,
Bakanlıkça belirlenen en yakın bölgedeki aynı konuda faaliyet gösteren birliğe
ortak olabilir. Ancak, söz konusu bölgede aynı türde birliğin kurulması halinde
bu gibi kooperatifler ortak olduğu diğer bölgedeki birlikten ayrılarak kendi
bölgesindeki birliğe ortak olmak zorundadır.
BİRDEN FAZLA
BİRLİĞE ORTAK OLMAK HALİ:
Madde 102-Birden
fazla konuda faaliyet gösteren tarımsal kalkınma kooperatifleri bu
faaliyetleriyle ilgili olarak o bölgede kurulmuş birden fazla değişik çalışma
konularındaki birliklere ortak olabilir veya bu nitelikteki birlikleri
kurabilir.
Madde
103-Çay konularında faaliyet gösterip de
birlik kurmak isteyen kooperatifler, bu örnek “Sınırlı Sorumlu Çay Kooperatifleri
Birliği” anasözleşmesini kullanacaklardır.
Madde
104-“Sınırlı
Sorumlu Çay Kooperatifleri Birliği” anasözleşmesi Gıda Tarım ve
Hayvancılık Bakanlığı’nın 29/05/2012
tarih 53 sayılı onayı ile yürürlüğe konulmuştur.
BİRLİĞİN
KURUCU ORTAKLARI:
Kurucu kooperatiflerin adı,
merkezi, temsile yetkili kişilerin adı soyadı ve imzası, taahhüt edilen ve
ödenen sermaye ile yüklenilen ortaklık payı aşağıdadır. Peşin ödenen paraların
tutarı......................................TL.
S.No
|
Ortak
Kooperatifin Adı
|
Merkezi
|
Temsile
Yetkilinin
Adı ve Soyadı
|
Alınan
Ortaklık Payı
|
Sermaye
|
||
Taahhüt
|
Ödenen
|
İmza
|
|||||
1-
|
|||||||
2-
|
|||||||
3-
|
|||||||
4-
|
|||||||
5-
|
|||||||
6-
|
|||||||
7-
|
|||||||
8-
|
|||||||
9-
|
|||||||
10-
|
|||||||
11-
|
|||||||
12-
|
|||||||
13-
|
|||||||
14-
|
|||||||
15-
|
GEÇİCİ YÖNETİM KURULU:
Kooperatif
birliğinin kuruluş işleminin tescil ve ilanı ile kuruluş genel kurul
toplantısına kadar görev yapmak üzere kooperatif temsilcileri arasından seçilen
yönetim kuruludur.
1- Geçici
Başkan :
2- Geçici
Başkan Yardımcısı :
3- Geçici
Muhasip Üye :
4-Geçici
Yönetim Kurulu Üyesi :
5-Geçici
Yönetim Kurulu Üyesi :