Gerçek Kişilerin Kooperatif Ortaklığı Başvurusu ve Kabulü

Kooperatifler Kanunu'nun 8’nci maddesinde belirtildiği üzere, gerçek kişilerin kooperatif ortaklığına girebilmesi için öncelikle medeni hakları kullanma yeterliliğine sahip olması gerekir. Bu yeterliliğe sahip olan gerçek kişiler aşağıdaki koşulları gerçekleştirerek kooperatif ortağı olabilirler:

  • Yazılı olarak kooperatif yönetim kuruluna başvurmak,
  • Gerekli sermaye payını taahhüt etmek ve dörtte birini peşin ödemek,
  • Anasözleşmede belirtilen diğer ortaklık şartlarını taşımak,

Kooperatife ortak olmak isteyen gerçek kişiler yukarıdaki şartları yerine getirdikten sonra, yönetim kurulu ortaklık talebini karara bağlar ve ilgili kişiye bildirir.

Medeni Hakları Kullanma Yeterliliğine Sahip Olmak

Gerçek kişilerin bir kooperatife ortak olması için medeni haklan kullanma yeterliliğine sahip olması gerektiğine yukarıda değinilmiştir. Türk Medeni Kanunu’nun 9’uncu maddesine göre; medeni hakları kullanma yeterliliğine sahip olmak demek, bir kimsenin bizzat kendi eylemleriyle kendi lehine haklara ve kendi aleyhine borçlara sahip olması demektir. Medeni Kanun'un 10’uncu maddesine göre ise bir kişinin medeni haklara sahip olması için; mümeyyiz olması, reşit olması ve mahcur (kısıtlı) olmaması gerekir.

Mümeyyiz olmak: Türk Medeni Kanunu’nun 13’üncü maddesine göre; yaşının küçüklüğü sebebiyle yahut akıl hastalığı veya akıl zayıflığı veya sarhoşluk ve bunlara benzer sebeplerden biriyle makul suretle hareket etmek iktidarından mahrum olmayan her şahıs mümeyyizdir. O halde mümeyyiz olmak için bir kimsenin iyiyi ve kötüyü birbirinden ayırması gerekmektedir. Örneğin; beş yaşındaki bir çocuk yaşının küçüklüğü, aşırı alkol almış biri ise sarhoşluk sebebiyle mümeyyiz değildirler. Çünkü gerek çocuk, gerekse sarhoş kişi, içinde bulundukları durum itibariyle iyiyi kötüden ayırabilecek vaziyette değildirler.

Reşit olmak: Reşit olmak bir kimsenin 18 yaşını doldurmuş olması demektir. Ayrıca 18 yaşını doldurmamış olsa bile evli olan kişiler ile kendi rızası ve anne babasının muvafakatı (izin vermesi) ile mahkemeye başvuran ve bu istekleri mahkemece uygun bulunan kişiler de reşit sayılırlar.

Mahcur (Kısıtlı) olmamak: Medeni hakları kullanma yeterliliğine sahip olabilmek için aranan üçüncü ve son şart, kişinin mahcur yani kısıtlı olmamasıdır. Medeni Kanun'da sayılan hallerden birinin ortaya çıkması durumunda, bir kimsenin medeni hakları kullanma yeterliliği mahkeme kararıyla sınırlandırılabilmekte veya tamamen kaldırılabilmektedir. Bu sebeplerden biri nedeniyle kısıtlanıp da kendisine "vasi" tayin edilen kişiye "mahcur" denilir. Örneğin; akıl hastası olduğu ilgili mercilerce verilen raporlarla tespit edilen; alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı veya mal varlığını kötü yönetme sebebiyle kendisini ve ailesini geçim sıkıntısına düşüren kişiler mahkeme kararıyla kısıtlanabilir.

Yazılı Olarak Kooperatif Yönetim Kuruluna Başvurmak

Kooperatife ortak olmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler, kooperatif anasözleşmesi hükümlerini bütün hak ve ödevleriyle birlikte kabul ettiklerini belirten bir yazı ile kooperatif yönetim kuruluna başvururlar.
Uygulamada genelde, sadece ortak olmak istediğini belirten fakat anasözleşme hükümlerinin bütün hak ve yükümlülüklerinin kabulünü içermeyen dilekçelerle ortaklık başvurusu yapıldığı; anasözleşme hiç okunmadığı halde okunmuş gibi başvuru dilekçesine, anasözleşmenin okunduğunun, bütün hak ve ödevleriyle birlikte kabul edildiğinin yazıldığı görülmektedir.
Her ne şekilde olursa olsun, yani başvuru dilekçesine “anasözleşme hükümlerinin bütün hak ve ödevleriyle kabul edildiği” yönünde bir ifadeye yer verilmese dahi, ortaklık için başvuran şahsın anasözleşme hükümlerini ve taahhüt ettiği bu hükümleri bilmediğini ileri süremeyeceği kabul edilir. Bu nedenle kooperatife ortak olmak isteyen bir kişinin kooperatif anasözleşmesini baştan aşağı okuyup, daha sonra karar vermesi daha doğru bir adım olacaktır.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
                                                                                                                                        28/08/2014

                                                           ………………………. KOOPERATİFİ
                                                           YÖNETİM KURULU BAŞKANLIĞINA
                                                                                                                        ANKARA

Kooperatifinizin anasözleşmesi hükümlerini tamamen okudum. Hükümlerini bütün hak ve ödevleriyle aynen kabul ediyorum ve kooperatifinize ortak olmak istiyorum.
Anasözleşmeden doğan ve doğacak olan şahsi sorumluluk ve ek ödeme yükümlülüklerini de aynen ve ayrıca kabul ediyorum.
İstenilen belgeler ekte sunulmuş olup, ortaklığa kabulümü arz ederim.

                                                                                                                               İmza
AÇIK ADRES:                                


EKLER:
1-Nüfus cüzdanı örneği
2-İkametgâh belgesi
3-Fotoğraf
4-Anasözleşme ile istenen diğer belgeler

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Gerekli Sermaye Payını Taahhüt Etmek ve Dörtte Birini Peşin Ödemek

Kooperatife giren her şahsın en az bir ortaklık payı alması veya almayı taahhüt etmesi zorunludur. Kooperatifler Kanununa göre bir ortağın alabileceği en fazla ortaklık payı 5000 olup, anasözleşme hazırlanırken bir ortağın alabileceği en fazla ortaklık payı Kanunun belirlediği üst sınırı yani 5000‘i geçmemek üzere belirlenebilir. Kooperatife ortak olan kişinin taahhüt ettiği nakdi sermayenin en az ¼ ünü peşin olarak ödemesi gerekir.

Anasözleşmede Belirtilen Diğer Koşulları Yerine Getirmek

Kurulacak olan kooperatiflerin faaliyet türlerine göre anasözleşmede farklı yükümlülükler getirilebilir. Örneğin fındık tarım satış kooperatifine fındık üreticilerinin, üretim kooperatiflerine o ürünü üretenlerin, eczacılar kooperatifine eczacıların ortak olabilmeleri gibi. Bu tür kooperatiflere ortak olmak isteyen kimseler, bu özelliklere sahip olduklarını ilgili oda, dernek, kurum ve kuruluşlardan alacakları belgelerle ispat etmek suretiyle ortaklık başvurusunda bulunabileceklerdir.

Yönetim Kurulunun Ortaklık Başvurusunu Kabulü

Yönetim kurulunun, ortaklar ile ortak olmak için müracaat edenlerin anasözleşmede gösterilen ortaklık koşullarını taşıyıp taşımadıklarını araştırması gerekir.
Yönetim kurulunun başvuruyu ne kadar sürede değerlendireceği ve ilgiliye bildireceği konusunda yasal bir hüküm yoktur. Ancak, Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanan örnek anasözleşmelerde “Ortaklığa kabul veya ret kararı ilgiliye 15 gün içinde yazı ile bildirilir.” şeklinde hüküm konulmuştur.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Kooperatif ortaklığına kabule ilişkin yönetim kurulu kararı örneği:


Karar No : 12
Karar Tarihi : 08/09/2014

Toplantıda Hazır Bulunan Üyeler: Şahap YILMAZ, Derya YILMAZ, Levent TOLAY
Konusu: Halil YILMAZ'ın ortaklığa kabulü hakkında

Ortaklık için 28/08/2013 tarihli dilekçe ile kooperatifimize başvuran Halil YILMAZ'ın Kooperatifler Kanunu'nun 8’inci maddesi gereği yapılan incelemesinde, ortaklık şartlarını taşıdığı anlaşıldığından 14 numaralı ortak olarak kooperatifimize alınmasına oy birliği ile karar verilmiştir.

                        İmza                                                  İmza                                                 İmza
                Şahap YILMAZ                               Derya YILMAZ                              Levent TOLAY

                      Başkan                                             2. Başkan                                              Üye
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Uygulamada çoğu zaman ortaklık başvurusu yönetim kurulu tarafından değerlendirilip karar alınmamakta ya da alınan karar ilgiliye bildirilmemektedir. Peki bu durumda ilgili kişi kooperatif ortağı sayılacak mıdır? Yazılı olarak ortaklık talebinde bulunulduğu halde, ortaklığa kabul edildiğine dair herhangi bir yazı kendisine ulaşmayan kişi ile kooperatif arasında diğer ortaklar gibi bir hukuki ilişki başlamışsa, örneğin yapı kooperatiflerinde ilk peşinatı yatırmış ve üye aidatlarını ödüyor ise, kredi kooperatiflerinde kişiye kredi kullandırılmış ise, pazarlama kooperatiflerinde o kişinin ürünleri alınıp pazarlanıyor ise veya ortaklık talebinde bulunan kişi kooperatif genel kuruluna katılmaya davet ediliyor ise ortaklık işleminin gerçekleştiği kabul edilir.

Kooperatif ortaklığına kabul edilenlere gönderilen yazı örneği:

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
SAYI: 32 10/09/2014
KONU: Ortaklığa kabulünüz hakkında

Sayın Halil YILMAZ

Açık adres Kızılay/Ankara

Kooperatifimiz ortaklığına girmenizi içeren 28/08/2013 günlü başvurunuz Yönetim Kurulumuzun 08/09/2013 günlü 14 sayılı toplantısında kabul edilerek, 14 ortaklık numarası ile kaydınız yapılmıştır.
Bilgilerinizi rica ederiz.

Kooperatifin Kaşesi

                                İmza                                            İmza                                         İmza
                      Şahap YILMAZ                           Derya YILMAZ
                              Başkan                                       2. Başkan